Asociación Cultural Fuco Buxán

RECENSIÓN REVISTA ATLÁNTICAS

12/03/19

Feito por A Xanela das Fucas ,
La Convención para la Eliminación de todas las Formas de Discriminación contra las Mujeres adoptada el 18 de diciembre de 1979 por la Asamblea General de las Naciones Unidas establece en su artículo 6 que los Estados Partes tomarán todas las medidas apropiadas, incluso de carácter legislativo, para suprimir todas aquellas formas de trata de mujeres y explotación de la prostitución de la mujer. Podemos indicar que desde la ONU se redacta una declaración de principios de carácter abolicionista. 

La última edición de la revista Atlánticas. Revista Internacional de Estudios Feministas analiza la prostitución como aquella forma de dominación patriarcal de los hombres a las mujeres, un mecanismo que posibilita “el deseo masculino se imponga mediante una transacción económica que forma parte del continuum de devaluación de las mujeres y de negación e invisibilización de su subjetividad (sexual)” como explica Beatriz Ranea (2018) en la presentación de este monográfico. De esta manera, la sociedad y los varones concretamente consideran a las mujeres como objetos y no como sujetos de derecho, donde la prostitución se reformula como un escenario de reconstrucción patriarcal para los hombres, tanto individual como colectivamente. 
Un Estado que normaliza la prostitución como “trabajo sexual” deja de actuar en favor de la igualdad de oportunidades de las mujeres en situación de mayor desventaja social porque para éstas aparecerá la prostitución como una alternativa (Gimeno, 2012).
Cuando hablamos de prostitución tenemos que hacer referencia al concepto de interseccionalidad porque las mujeres que ejercen la prostitución son de diferentes nacionalidades y de una clase social baja. Decimos mujeres porque “el 91,31% fueron mujeres, el 5,13% transexuales y el 3,56% hombres” (Ranea, Beatriz, 2018, p. 2) que carecen de derechos y protección sociales. De esta manera, en la prostitución está presente la feminización de la pobreza. 
“El término “interseccionalidad” comenzó a popularizarse en los ámbitos académico y jurídico a finales de los años ochenta. Cabe destacar, en ese sentido, un artículo de Kimberlé Crenshaw (1989) en el que analizó críticamente algunas decisiones judiciales que, por razones procesales, se habían negado a tomar en consideración una serie de demandas presentadas desde una perspectiva conjunta de género y de raza.”[1]
La revista se divide en cinco artículos, dos entrevistas, en notas de investigación, tres artículos de temática libre y cuatro reseñas de libros. No atenderemos a todos estos documentos pero intentaremos hacer un breve resumen de los artículos. 

El primero de los artículos que se nos presenta es La nueva utilidad de la prostitución en el neoliberalismo de la diputada por el Parlamento de Madrid por Podemos Beatriz Gimeno. Respecto a la reconstrucción y reformulación de la que hablábamos antes, entiende que la prostitución se ha renovado con nuevos significados haciéndonos ver esta práctica como “útil e, incluso, imprescindible” (Gimeno, B. 2018, p. 14). Pues está en el ideario social que los hombres tienen un deseo sexual irrefrenable que, junto con el orden neoliberal, la prostitución “se presenta como una práctica banal ligada al consumo, al ocio, a la moda, a la diversión y a la libertad individual tal como la entiende el neoliberalismo, libertad para comprar y vender sin importar las condiciones estructurales de partida, ni los significados estructurantes de la opresión o la dominación, todo análisis político y/o de género desaparece, que sea un producto que consumen los hombres en el que las mujeres son las consumidas, no parece ser motivo de crítica política excepto para las feministas, y no para todas” (Gimeno, B. 2018, p. 17). Por lo tanto, la prostitución es práctica habitual que se basa en la sexualización y comercialización de las mujeres, uno de los “mecanismos fundamentales de reproducción de la desigualdad sexual” (De Miguel, 2015, 49). Además, a ONU define la prostitución como la esclavitud del siglo XXI. 

La prostitución sale reforzada con nuevas formas en las que es capaz de configurarse con el patriarcado y que viene a reforzarse con el capitalismo y el neoliberalismo. Esta configuración sostiene a la prostitución como un espacio privilegiado para mantener el contrato sexual a través de la mercantilización y cosificación de las mujeres. Por lo tanto, la prostitución precisa de desigualdad (de género) para persistir. 

El siguiente de los artículos es el correspondiente al de Juana Gallego, profesora de periodismo en la Universitat Autònoma de Barcelona (UAB), directora del Observatorio para la Igualdad, y codirectora del Máster de Género y Comunicación, que lleva por título “De prostituta a trabajadora sexual: legitimación de la prostitución a través del relato cinematográfico”. 

En este artículo nos hace referencia a la educación sexual que recibimos a través de los medios de comunicación, concretamente a través de la industria del cine, que nos muestran una serie de prácticas sexuales que se ajustan a una concepción patriarcal y desigualitaria del sexo y de la sexualidad estigmatizando el papel de la prostituta y definiendo a la mujer privada y a la mujer pública. 
“Casi ningún colectivo relacionado con la prostitución tiene entre sus objetivos la reglamentación (incluso Hetaira, la asociación que más se ha destacado en la defensa de las prostitutas ha matizado en ocasiones que no reclama la regularización sino la normalización de la prostitución mediante los derechos colectivos), empezando porque se encuentran con la oposición de la mayoría de las prostitutas, que no parece que estén por la labor de inscribirse como tales en un epígrafe específico que se creara ad hoc.” (Gallego, J. 2018, p. 36). 
Gallego (2018) nos clasifica los tipos de prostitutas en víctimas de las circunstancias, siendo aquellas que no escogen “libremente” ejercer esta actividad; la prostituta liberada como aquella sí decide “libremente” de utilizar su cuerpo como quieran; la prostituta libre frente a la esclava. 
“[…] no contemplar que la libertad está siempre condicionada por las situaciones previas que nos han precedido y por todo el entramado sociocultural en el que nos desarrollamos es creer que la libertad es absoluta, cuando sabemos que la libertad siempre es relativa. Por otra parte, aunque la libertad individual es un bien precioso que hay que salvaguardar, no es menos cierto que esta libertad individual puede chocar a veces con valores éticos colectivamente defendidos.” (Gallego, J. 2018, p. 51). 
El tercer artículo es “Imaginarios sociales de la prostitución y la trata sexual: transferencias en la invisibilidad” de Silvia Pérez Freire, doctora en Sociología, consultora científica y de proyectos sociales para universidades, administraciones públicas y tercer sector. Coordinó los programas de personas en situación de prostitución de la Asociación feminista Alecrín. Es cofundadora de la Red Gallega contra la Trata Sexual. 

En muchas ocasiones disociamos términos como prostitución y trata como aspectos ajenos entre sí, sin embargo, la prostitución, “la explotación sexual y la trata sexual son tres contextos que confluyen y se manifiestan en el sistema prostitucional como si de un círculo vicioso se tratase y, aunque podamos discernir distinciones jurídicas entre ellos, lo cierto es que social e individualmente se encuentran concatenados, simultaneados y en total sincronía (Pérez Freire, S. 2018, p. 64). 

El lenguaje varía para ofrecer significados que nos ayuden (o no) a comprender la verdadera dimensión de los diversos aspectos de la sociedad. En el caso de la prostitución, seguimos utilizando este concepto pero aquellas personas que investigan sociológicamente esta actividad comienzan a darle otra visión utilizando la expresión de industria sexual para identificar que se lleva a cabo en términos de mercado. Con la globalización, el tráfico de mujeres se convierte en el tercer negocio internacional de las mafias, junto con el tráfico de armas y de drogas en un contexto de “liberalización de la circulación de capitales y mercancías, reducción de la soberanía de los estados frente a organismos como el FMI, BM, UE; así como la reducción de las políticas sociales de los estados por medio de la eliminación o privatización de prestaciones anteriormente públicas, y con ello, la reducción del bienestar de la ciudadanía” (Ranea, 2012, 1572). De esta manera, se acentúa la diferencia entre países del Norte y del Sur. 

El cuarto de los artículos es “Disonancias entre discurso y realidad empírica de la prostitución” de Carmen Delgado, catedrática de Psicometría de la Universidad Pontificia de Salamanca (España). Exdirectora del postgrado “Intervención multidisciplinar en violencia de género” en la Facultad de Psicología y del postgrado “Género y comunicación” en la Facultad de Comunicación. 

Carmen nos comenta un aspecto muy significativo contrario a la historia y teoría feminista que conocemos y es que “la irrupción del orden neoliberal ha alterado no sólo las condiciones materiales de las mujeres y de las mayorías empobrecidas del planeta, sino que ha penetrado en algunos sectores del pensamiento feminista, permeabilizando sus categorías de análisis” (Delgado, C. 2018, p. 87). ¿De dónde salen esas voces que hablan de la prostitución como de si un trabajo se tratase? ¿De dónde salen esas voces que normalizan y legitiman el trabajo sexual? ¿Trabajo o empleo? Ningún empleo supone unos riesgos físicos y psicológicos tan extremos como los que se viven en la prostitución. 
“El informe publicado por el propio Ministerio de Seguridad y Justicia de Holanda (Ministerie van Justitie in Veiligheid, 2015) a partir del trabajo de campo realizado en 2006, afirma que las condiciones de vida de las mujeres en prostitución son menos saludables que las del resto de holandeses. Lo que sí gana en salud, por el contrario, es la economía del país que con la prostitución legal ingresa 2.500 millones de euros, lo que supone el 0,4% del PIB. Más salud para la economía, menos para las mujeres. Y la misma situación se reporta en Alemania, con estudios como el realizado en 2004 por Schröttle (Kraus, 2016) en el que el 92% de las mujeres prostituidas sufre acoso sexual, casi el 90% violencia física y psicológica, y el 59% violencia sexual.” (Delgado, C. 2018, p. 92) 
Las diferentes posturas que existen en torno a la prostitución son, por un lado, la abolicionista y, por otro lado, la pro-prostitución o regulacionista, las cuales divergen en ciertos aspectos clave. Mientras para la primera la violencia y la explotación tienen un mayor peso, para la segunda es representada en el liberalismo económico, en la libertad de mercado. 

El último de los artículos es de Péter Szil y nos añade un término más al análisis, la pornografía. 
“El razonamiento que considera que trata y prostitución son partes de un continuo parte de que la prostitución nace de la demanda masculina de tener a su disposición un contingente de personas (primordialmente mujeres, minoritariamente hombres) sobre quienes poder ejercer dominación sexualizada, y que la trata de mujeres con fines de explotación sexual tiene la función de engrosar ese contingente cuando la oferta local ya no es suficiente para satisfacer la demanda que, en su turno, se ha devenido en motor de una industria globalizada del sexo, al mismo tiempo que está continuamente incentivada por esa misma industria.” (Szil, P. 2018, p. 114) 
La sociedad ve la prostitución como el trabajo más antiguo del mundo pero como dice este autor “es una forma ancestral de violencia patriarcal” (p. 114). Y la prostitución viene precedida por la pornografía, es ésta la que se encarga de que aquellas prácticas sexuales sean entendidas de un modo patriarcal y violento. En una relación sentimental las relaciones sexuales, se supone, han de ser negociadas mientras que en la prostitución un hombre paga por aquello que quiere, aquella fantasía, más o menos violenta, a la que no podría acceder de otra forma reproduciendo una forma de sexualidad basada en la violencia sexual que se ve reflejada en la prostitución. Por lo tanto, la pornografía constituye el primer elemento de la cosificación de las mujeres. 
“El lobby pro-prostitución ejerce de aparato de propaganda, que, como en todas las guerras modernas, se encarga de rematar la invasión de la que hablan Bruckner y Finkielkraut. Al estilo de la “neolengua” orwelliana descrita en el libro 1984 ("Guerra es Paz, Libertad es Esclavitud, Ignorancia es Fuerza") las personas en la prostitución son convertidas en trabajadoras sexuales, la sumisión en reivindicación de la propia sexualidad, la subordinación en empoderamiento, ser víctima ya no es un estado o situación causada por circunstancias u otras personas sino una actitud, o incluso una identidad de la persona dañada, y, en general, la prostitución ya no es un asunto de género y de desigualdad sino de sexo, y el “sexo” es intocable.” (Szil, P. 2018, p. 133). 
Para poder entender la prostitución hay que hablar con las mujeres que la ejercen, las que están a favor y en contra de la misma, pero también hay que tener en cuenta las circunstancias socio-económicas y el contexto en el que se desarrolla esta actividad. Así las cosas, Beatriz Ranea entrevistó para este monográfico a Amelia Tiganus. Amelia (Rumania, 1984) es una activista feminista y defensora de los derechos humanos de las mujeres, fue explotada sexualmente durante cinco años en el Estado español. De esta entrevista queremos destacar las siguientes palabras: 
“Para poder entender lo que es la prostitución, siempre hablo de sistema prostitucional del que forma parte el Estado en primer lugar que bajo el manto de alegalidad garantiza que siempre haya un lugar donde la masculinidad hegemónica esté a salvo. Eso supone una ayuda del Estado: de las leyes, los jueces, la policía, los partidos políticos, la indiferencia social... Para poner a disposición de los hombres mujeres desechables y explotables. Además, hay que hablar de los cinco millones de euros al día, según el propio Ministerio del Interior, que mueven la prostitución y la trata, que están incluidos en el cálculo del PIB del Estado español a partir del 2014. Esto significa que se van a preocupar muy poco de invertir dinero para conseguir la igualdad cuando la desigualdad estructural es lo que beneficia al Estado a nivel económico.
[…]La misma prostitución ya es un acto de discriminación de todas las mujeres porque pone a disposición de los hombres lugares de ocio y disfrute donde las mujeres somos meros hoyos.” 
Así las cosas, en Atlánticas han dado voz a una exprostituta para conocer su experiencia vital. Y también han entrevistado a Kathleen Barry profesora emérita de Sociología en la Penn State University (Estados Unidos) para comprender el contexto en el que se desarrolla la prostitución. 

En definitiva, entendemos la prostitución como una forma de desigualdad y de violencia de género, una violencia extrema que “vulnera el derecho de las mujeres a la soberanía de sus cuerpos” (Cobo, 2017, 14), a través de la mercantilización de los mismos en la que se configura la industria del sexo para que los hombres tengan el derecho de satisfacer sus necesidades sexuales por una cantidad variable de dinero, lo que constituye un proceso de deshumanización ya que las mujeres no son sujetos sino objetos (de consumo). Este proceso tiene un marcado carácter interseccional pues afecta a las mujeres más vulnerables de la sociedad, es decir, entra en juego la clase social y la etnia, entre otros aspectos, dentro del fenómeno denominado la feminización de la pobreza. 

Bibliografía

  • Revista Atlánticas http://revistas.udc.es/index.php/ATL/issue/view/135
  • Cobo, R (2017). La prostitución en el corazón del capitalismo. Ediciones Catarata. 
  • De Miguel, A. (2015). Neoliberalismo sexual. Ediciones Cátedra. 
  • Gimeno, B (2012). ¿Es la prostitución un problema moral? 
  • Ranea Triviño, B. (2012). La demanda en disputa. La construcción social de la masculinidad heterosexual y la prostitución femenina. In Isabel Vázquez Bermúdez (Coord.); Consuelo Flecha García...[et al.](Com. cient.) Investigación y género, inseparables en el presente y en el futuro: IV Congreso Universitario Nacional Investigación y Género,[libro de actas]. Facultad de Ciencias del Trabajo de la Universidad de Sevilla, 21 y 22 de junio de 2012.(pp. 1569-1586). Sevilla: Unidad para la Igualdad, Universidad de Sevilla. Universidad de Sevilla.
[1] Personas con discapacidad y discriminación múltiple en España: situación y propuestas (2017) Observatorio Estatal de la Discapacidad http://observatoriodeladiscapacidad.info/documentos/documentos-oed/102-personas-con-discapacidad-y-discriminacion-multiple-en-espana-situacion-y-propuestas.html (Consultado el 15/05/2018).


COMUNICADO 8M FUCO BUXÁN

04/03/19

Feito por A Xanela das Fucas ,


O Día Internacional da Muller non é un día feliz, é un día de loita. As feministas non felicitamos este día porque o consideramos como unha xornada especial de denuncias, reivindicacións e reflexións para reflexar a opresión á que está sometida a metade da poboación a través do sistema patriarcal, o cal sae reforzado polo sistema capitalista, creando e reproducindo unha violencia de xénero estrutural.

O 8 de marzo do pasado ano foi un punto de inflexión, xa que a acollida da folga de mulleres como as manifestacións que tiveron lugar no conxunto do Estado foi moi significativa, a que Fuco Buxán apoiou de forma activa. A partir de ese momento, o movemento feminista comezou a falar do inicio da cuarta ola do feminismo, pois este movemento ten unha dimensión global até agora nunca vista. Para este 8 de marzo de 2019, a asociación cultural Fuco Buxán participa activamente nas asambleas abertas de Galegas 8M na comisión de comunicación, esperando que a acollida da folga supere as nosas expectativas e poida confirmarse o inicio da cuarta ola.

Fuco Buxán apoia esta folga nos diferentes eidos: laboral, de consumo, estudantil e de coidados. A desigualdade laboral e salarial é un aspecto afectado pola división sexual do traballo e a segregación laboral, onde as mulleres ocupan o mercado secundario de traballo. O factor consumo é unha denuncia contra un sistema económico no que a distribución da riqueza non é equitativa. Observamos un sistema educativo que perpetúa as desigualdades por razón de xénero a través do currículo oculto que reproduce os estereotipos e roles tradicionais. O concepto de coidados é o máis complicado de entender, aínda que é un concepto chave. Éste básease nun cambio de paradigma, no discurso da economía feminista de poñer a vida no centro, desplazando o capital e a repercusión que tería no sistema económico actual. O sistema actual peca dun sesgo androcéntrico que invisibiliza os traballos realizados por as mulleres fora do mercado laboral e desvaloriza os que se realizan en dito mercado. Polo tanto, abogamos por políticas feministas, de forma transversal, procurando un cambio da realidade socio-económica para fomentar unha sociedade máis equitativa e vivible.



Lectura do comunicado no Foro sobre Prostitución que tivo lugar o 1 de marzo:


Exposición argumentada sobre novos elementos e áreas de actuación que se deberían considerar nas políticas de igualdade.

22/12/18

Feito por A Xanela das Fucas ,

Contexto.

As políticas de igualdade comezan a institucionalizarse a través da creación de organismos que actuaban concretamente en materia de igualdade mediante plans, leis, medidas, etc., sobre xénero, a raíz dun proceso de europeización e desde unha perspectiva socialdemócrata. Con todo, co auxe da crise e o desenvolvemento das políticas neoliberales prodúcese un progresivo desmantelamento das políticas sociais e de igualdade e o retroceso para os dereitos das mulleres que isto conleva, mostran unha falta de priorización en materia de políticas sociais cando estas entran en conflito con intereses de índole económica, tanto por parte de gobernos conservadores como socialdemócratas (Lombardo e León, 2014, p. 14). Neste sentido, estanse eliminando organismos e institucións dedicadas principalmente á igualdade, e os que nos son eliminados reciben un rango inferior. Deste xeito as políticas públicas pecan dun sesgo androcéntrico co que se configurou o modelo de cidadanía europea (Castro, 2017, p. 33). 
“El adelgazamiento del sector público y el menor apoyo a las relaciones familiares de las políticas públicas ha provocado una reprivatización de los cuidados y una vuelta a la intensificación de los trabajos múltiples de las mujeres” (Castro, 2017, p. 57). 
En España desenvolvéronse dúas normativas fundamentais en materia de igualdade, a L.O 1/2004 de medidas de protección integral contra a violencia contra a muller que se refería á violencia como un problema estructural de desigualdade de xénero, e a Lei para a Promoción efectiva da igualdade entre homes e mulleres do 2007, cuxas principais áreas de intervención virían ser o emprego, melloras nos permisos parentales e a paridade (Lombardo e León, 2014, p. 20), ademáis de fixar o principio de transversalidade de xénero. 

Doutra banda, danse unha serie de incongruencias entre a normativa e o discurso político co posterior desenvolvemento desa normativa. Concretamente referímosnos á Lei de Dependencia que prometía ser un gran nicho de emprego tras ser considerada como cuarto alicerce do Estado de Benestar. Con todo, o que ocorreu é que se produciu unha infravaloración do traballo dos coidados, de maneira que non se produce unha profesionalización dos coidados senón que a prestación de servizos pasa a ser substituída polas prestaciones económicas que perpetúan a división sexual do traballo, obrigando ás mulleres a reducir ou abandonar o seu emprego. Ademáis, neste contexto debemos prestar especial atención á interseccionalidade posto que cada vez son máis as mulleres inmigrantes que se fan cargo dos coidados. 

Podemos observar que as políticas de igualdade céntranse fundamentalmente en torno ao dereito laboral: igualdade de salario, división sexual do traballo, permisos por maternidade, lactancia, temporalidade laboral das mulleres, etc., ou a conciliación da vida familiar e laboral, aínda que se faga a través do discurso da corresponsabilidade, todas estas medidas seguen encamiñadas a perpetuar a división sexual do traballo. 

Neste traballo abarcaremos diferentes e novos elementos e áreas a tratar polas políticas de igualdade, en todo caso, partimos da necesidade de aplicar o mainstreaming de xénero ao conxunto das políticas públicas, polo tanto, eses elementos e áreas abarcan un conxunto moi amplo de medidas. Como aquelas medidas baseadas nun modelo de coidados xa foron abordadas por Morán (2013) en canto a fiscalidad, prestaciones, pensións, etc., expresamos a proposta de encauzar as políticas educativas e a necesidade dunha orientación profesional con perspectiva de xénero. 

Educación. 

Deste xeito, facemos unha proposta que implique ao sistema educativo como aquel lugar de educación e non únicamente de instrución, de educación en valores antidiscriminatorios, de igualdade real entre os homes e as mulleres, de convivencia pacífica e con dignidade eliminando os actos violentos a través da crítica dos modelos masculinizantes (Igrexas e Sánchez, 2008, p. 20). Así as cousas, a educación debe ser un alicerce fundamental para o desenvolvemento persoal de cidadáns e cidadás cun pensamento crítico e reflexivo que se oriente cara á igualdade, solidariedade e xustiza social. 

Si facemos un breve repaso histórico apreciaremos como a escola foi obxecto das institucións políticamente dominantes, é dicir, con poder, as cales servíronse dela para crear tipos de individuos segundo as necesidades do sistema: nacionalistas, obreiros, conservadores, cidadáns e cidadás, e actualmente, edúcase para operar na lóxica neoliberal (competitividade). 

Unha das correntes que puxo certa crítica na educación foi o movemento feminista. Nos currículos académicos non vemos ningunha asignatura baseada na perspectiva de xénero, en ningún dos niveis educativos. Quizais nos últimos tempos déase o caso dalgunha materia optativa, determinados cursos, algún estudo de posgrao ou a vontade individual da docencia pero non vemos unha transversalidade da perspectiva de xénero. E dentro deste currículo, se infravaloran aquelas materias cun contido máis crítico como son as relativas ás ciencias sociais ou as humanidades. Os casos das asignaturas de Historia e Literatura son especialmente significativos xa que a historia das mulleres é invisible, salvo certos casos moi concretos como Rosalía de Castro ou Emilia Pardo Bazán, por exemplo, e si temos presente a interseccionalidade no xénero, o silencio aínda é maior. 

Doutra banda, actualmente, o peso da educación adxudícase a temas económicos ou financeiros e dun xeito moi técnico, é dicir, non existe unha reflexión crítica por parte da docencia nin nos propios materiais. En términos económicos, a riqueza dun país mídese a través do Produto Interior Bruto e este indicador non aporta ningunha variable de tipo social. Ademáis, un estudo nestes términos económicos sobre o Estado de Benestar debe abarcar aquela dimensión mergullada, é dicir, na que a muller realiza aqueles traballos relativos aos coidados que non teñen a consideración de emprego. 

Neste sentido, podemos afirmar que a educación favorece a discriminación de xénero, xa que é a primeira fase do proceso de socialización. Ademáis deste currículo explícito, no seo da docencia existe un currículo oculto, é dicir, cada docente padeceu o seu propio proceso de socialización e nas aulas reproducirán aquelas condutas e aqueles valores que son inherentes a súa personalidade. 

O modelo educativo actual é o considerado mixto, no cal, como xa vimos dicindo, non existe unha intervención en igualdade ou, máis ben, na desigualdade existente, senón que ademáis aínda perdura a idea bioloxicista de que o sexo masculino ten unhas certas capacidades innatas e o sexo feminino ten outras baseadas nos coidados, a función reproductiva e no ámbito privado. 

En definitiva, o modelo educativo é androcéntrico e baseado nun método científico supuestamente neutral e obxectivo pero o feminismo vén a cuestionar este método xa que as persoas, institucións e organismos que elaboran e transmiten este sistema actúan baixo o currículo oculto, polo tanto, moitas investigacións e achegas están realizadas desde os estereotipos e prejuicios de xénero. 

Desde os corpos docentes débese realizar unha autocrítica sobre como este sistema educativo está reproducindo a desigualdade de xénero xa desde a infancia de nenos e nenas. Desta forma, mediante a autocrítica e a perspectiva do movemento feminista, poderíamos ir alcanzando, aos poucos, un modelo de educación inclusiva que nos aporte os recursos e mecanismos para enfrontarnos á desigualdade de xénero. 

Orientación laboral. 

Como reflexo desta educación, prodúcese o fenómeno de segregación ocupacional. As mulleres “a pesar de obtener buenas calificaciones en la universidad y ser mayoría en muchas disciplinas, siguen ocupando los sectores de baja cualificación donde la mano de obra es más barata y rotatoria" (Navarro & Sallé, 2007, p. 37). 
“El concepto segregación ocupacional significa que la distribución de las personas en el mercado laboral está claramente diferenciada, según sean hombres o mujeres. La segmentación de las ocupaciones por género determina, en gran medida, la situación de las mujeres en el mercado de trabajo.” (Rosado, 2012, p. 22). 
Existen dous tipos se segregación ocupacional: 
  • Horizontal: "Concentración de empleos femeninos en una serie de sectores, categorías y profesiones determinadas" (Navarro & Sallé, 2007, p. 38). Aquela que fai referencia aos roles tradicionais de xénero e que se pode traducir actualmente en términos da brecha salarial e contratos a tempo parcial para as mulleres, por exemplo. 
  • Vertical: "dificultad que encuentran las mujeres para acceder a puestos de responsabilidad o de mayor escala jerárquica en las organizaciones. Implica la existencia del ‘techo de cristal’ que hace alusión a una barrera invisible que dificulta el acceso de las mujeres a posiciones de poder y de toma de decisiones en el mundo laboral" (Navarro & Sallé, 2007, p. 43). 
A elección profesional das mulleres (Navarro & Sallé, 2007) concéntrase en carreiras tradicionalmente feminizadas que, ademáis, son as que gozan de menor recoñecemento social e remuneración, apuntando ao fenómeno da segregación horizontal no mercado laboral. 

Mentres a muller atópase cunha serie de barreiras á hora de acceder e manterse no mundo laboral, o home queda subordinado ao mercado de traballo. Así, as barreiras que existen poden ser internas ou externas. 

As barreiras internas fan referencia aos conflitos internos e presións psicolóxicas mentres que as barreiras externas son aquelas circunstancias ambientais, específicas da contorna laboral (Padilla, 2001, p. 224). É dicir, as barreiras internas son os prejuicios de xénero e as barreiras externas teñen que ver con factores como: 
  • Barreiras na selección, en canto a prejuicios sobre a estabilidade feminina como principal responsable do coidado do fogar. Como “refuerzo de la construcción binaria de los valores y las virtudes de lo público y lo privado como incompatibles” (Castro, 2017, p. 36). 
  • Barreiras nas oportunidades de ascenso e promoción. A maior porcentaxe de contratos a tempo parcial ocúpano as mulleres e o teito de cristal. 
É necesario adoptar medidas adecuadas que permitan a presenza das mulleres en distintos sectores dos considerados tradicionais para elas. Os departamentos de Orientación Laboral son ferramentas ideais para contribuír a eliminar os estereotipos de xénero a través do cuestionamiento e establecendo como factor crave a diversificación profesional das mulleres e, polo tanto, a eliminación da división sexual do traballo. 

Según Bonet (2004) "eliminar la discriminación también es importante para el funcionamiento eficiente de los mercados de trabajo y la competitividad empresarial, además de permitir expandir y desarrollar el potencial humano de una forma más efectiva." 

O enfoque de xénero na orientación pretende básicamente promover unha maior conciencia e equidade de xénero a través do empoderamiento e integrar esta perspectiva en todos os programas de orientación para o emprego a través do chamado mainstreaming. Deste xeito, podemos coñecer e comprender as realidades concretas de homes e de mulleres, cuxas vidas están afectadas pola relación co mercado laboral e co traballo de coidados non remunerado. 
“La diversidad de género parte no de los derechos que tienen las mujeres sino de los valores potenciales que pueden y deben aportar a la organización y que adquieren una fuerza especial en un momento de cambio social y laboral radical como el que estamos viviendo en estos momentos.” (Barberá, 2004, p. 52). 
En definitiva, é importante adoptar unha perspectiva de xénero no deseño de políticas, plans de información e de actuación que tomen en conta condiciónelas socio-culturais, políticas e económicas que favorecen a discriminación feminina. De maneira que sensibilicemos ante o feito de que as oportunidades laborais non se dan dun xeito equitativa revisando o contrato social actual.

Bibliografía.

  • Barberá Heredia, E. (2004). Diversidad de género, igualdad de oportunidades y entornos laborales. CIRIEC-España, revista de economía pública, social y cooperativa, (50).
  • Bonet, M. A. R. (2004). DESIGUALDADES DE GÉNERO EN EL MERCADO LABORAL: UN PROBLEMA ACTUAL. Departament d’Economia Aplicada-Universitat de les Illes Balears.
  • Castro García, Carmen (2017). Políticas para la igualdad. Permisos por nacimientos y transformación de los roles de género. Edición Catarata.
  • Iglesias Galdo, Ana; Sánchez Bello, Ana (2008). Tratamento da violencia de xénero dende as políticas de igualdade: Socialización profesional e violencia de xénero, 2008: 7-22.
  • Lombardo, E., & León, M. (2014). Políticas de igualdad de género y sociales en España: origen, desarrollo y desmantelamiento en un contexto de crisis económica. Investigaciones feministas, 5, 13-35.
  • Navarro, C., & Sallé, M. (2007). Diagnóstico y autodiagnóstico de barreras de género. Posicionamiento de la mujer ante el empleo.
  • Padilla Carmona, M. T. (2001). Barreras y limitaciones en el desarrollo profesional de la mujer. Portularia: Revista de Trabajo Social (Vol. 1, p. 223-232).
  • Rosado, C., & María, A. (2012). Género, orientación educativa y profesional. Revista Mexicana de Orientación Educativa, 9(22), 36-41.
  • Sánchez Bello, A. (2013). Factores de discriminación de xénero na escola no contexto da globalización: aprender en relación como práctica contra a violencia e os estereotipos. Sarmiento, (17), 83-98.
  • Santomé, J. T. (2017). Políticas educativas y construcción de personalidades neoliberales y neocolonialistas. Ediciones morata. 

Economía feminista: Os coidados

08/12/18

Feito por A Xanela das Fucas ,
A través dos seus artigos, Cristina Carrasco Bengoa nos propón unha alternativa á denominada economía ortodoxa para producir un cambio de paradigma. Dita proposta básease no discurso da economía feminista de poñer a vida no centro, desplazando o capital, mediante o concepto dos coidados e a súa repercusión no sistema económico actual.

A economía feminista é un dos enfoques heterodoxos que denuncia as desigualdades que provoca sistema económico capitalista actual pero ampliando a mirada e adoptando nos seus postulados e análisis o traballo doméstico e de coidados para abarcar as desigualdades entre homes e mulleres, pois este sistema peca dun sesgo andocéntrico que invisibiliza os traballos realizados por as mujeres fora do mercado laboral e desvaloriza os que se realizan en dito mercado. Polo tanto, a economía feminista pretende un cambio da realidade socio-económica para fomentar unha sociedade máis equitativa e vivible.
“La economía feminista cambia la perspectiva, flexibilizando y ampliando la mirada para incorporar la experiencia de las mujeres; lo que permite reformular conceptos centrales del análisis económico, desarrollar nuevos marcos analíticos y elaborar políticas públicas que den respuesta a la realidad de mujeres y hombres” (Carrasco, 2013, p. 42).
Desta forma, nos encontramos nunha sociedade onde se prima ao homo economicus, é decir, as relaciones laborais báseadas en términos monetarios son as únicas que están reguladas e recoñecidas, mentras que o que ocurre dentro do fogar enténdese como algo naturalizado pola sociedade.

O patrón común que a historia da economía segue é o do recoñecemento de todo aquelo que pode ser monetarizado, polo tanto a economía constítuese como un fluxo de bens e servizos con carácter mercantil, obviando por diferentes economistas o enfoque reproductivo e a súa influenza no sistema capitalista.

É neste sentido onde encuádrase a división sexual do traballo, concepto según o cal foméntase que as mulleres realicen aquelas funcións da esfera privada ou doméstica, primando un enfoque esencialista y bioloxicista que reclue ás mulleres para a realización de unha serie de funcións sociais axustadas a unha certa construcción da maternidade. Por outro lado, os varóns deben participar na esfera pública ou política como aquelos seres portadores da razón.
“[…] el objetivo genérico sea el cuidar a todas las personas, dar bienestar a la población; también existe un objetivo más específico propio de una sociedad patriarcal y es liberar de tiempo y responsabilidades familiares a los hombres adultos para que salgan a trabajar libres de restricciones al mercado, al espacio que tiene valor y reconocimiento social en una sociedad capitalista” (Carrasco, 2013, p. 50).
Así as cousas, o traballo realizado por as mujeres queda invisible, como pódese apreciar coa metáfora do iceberg, según a cal aquelos traballos invisibles sin remuneración e dereitos son o pilar e soporte da existencia do capital, dos mercados e Estados. É decir, os traballos de coidados son os fundamentos para a supervivencia do capitalismo.

Cabe mencionar que esta traxectoria da economía está resurxindo por causa dun sistema político báseado na liberalización da economía, é decir, os mercados son capaces de autorregularse por sí mesmos sen precisar a intervención do Estado e que susténtase no desenvolvemento de capacidades individuais, na doctrina da lei natural e na competitividade. Promovendo, ademáis, a reproducción social a través de mecanismos de reducción do gasto público en servizos básicos como a educación, sanidade, etc., o que provoca o regreso das mulleres ao ámbito doméstico. Todo esto contrario a concepto de xustiza social pois os costes e gastos son socializados polas familias, concretamente polas mulleres ao regresar ao fogar ao perder parte da súa autonomía e independencia económica por unha organización dos tempos cun carácter esencialista.

Así mesmo, os indicadores económicos ao uso nos impiden ver as distintas realidades entre diferentes colectivos de persoas. O caso do Producto Interior Bruto, aquel indicador polo cal mídese aa riqueza dun país, non incorpora ningunha variable de índole social senón que básease en términos monetarios deixando de lado o valor do traballo doméstico.

Cando dende o movemento feminista plántease este debate, a súa vez, xorde aa discusión de cómo denominar a este tipo de traballo, o cal foi unha tarefa complicada pois está sometida á perversión da linguaxe. É decir, a denominación de traballo de reproducción ou trabajo reproductivo leva implícita unha dicotomía pola que enfatízase en que existe unha dimensión patriarcal que separa os traballos productivos da esfera reproductiva, sen valorar as relacións existentes entre os mesmos, pois co prefixo “re-“, como un reflexo do productivo.

A coxuntura económica actual está inmersa nunha crise denominada “crise dos coidados” cuxas causas son a maior participación laboral da muller, o envellecemento demográfico, a caída da fecundidade e a escasa responsabilidade social masculina no ámbito privado. Como consecuencia de esta crise prodúcese a contratación de mulleres máis pobres e de otras etnias, polo tanto estamos falando de procesos de interseccionalidade nos coidados, exercidos por mulleres inmigrantes no que coñécese como a cadena mundial de coidados. Desta forma, os cuidados desvincúlanse de ser un dereito individual e unha responsabilidade colectiva da sociedade, contrario á teoría feminista, a cal aboga por unha responsabilidade social e política en torno xa non só á economía senón a un sistema no que todos sexamos capaces de vivir dunha forma equitativa.
“[…] quisiera destacar dos aspectos relevantes en torno al cuidado. El primero de ellos tiene que ver con las desigualdades entre las propias mujeres. Aunque la asignación del trabajo doméstico al sexo femenino sea universal y atraviesa todas las clases sociales, las condiciones en que se realiza el trabajo y la cantidad de trabajo a realizar –y, por tanto, la situación de las mujeres- es muy distinta dependiendo de la clase social o nivel de renta de cada hogar” (Carrasco, 2013, p. 50).
En definitiva, a economía feminista pon a vida no centro do sistema, como unha nova forma de entender a sociedade en aras de promover unha ruptura co capitalismo heteropatriarcal e fomentar a sostenibilidade, pois este sistema de acumulación de capital é contrario á estabilidade do medioambiente xa que provoca problemas ecolóxicos e novas formas de empobrecemento, como pode serla inmigración ambiental. Por outro lado, tamén é contrario aos coidados entendidos como o ámbito de “creación y recreación de vida” (Carrasco, 2017, p. 69), como aquel proceso de construcción social, de desarrollo das nosas identidades e persoalidades. Tamén é contrario á comunidade e á cohesión social así como ao Estado e a súa función de promover benestar.

Pese a todos estos inconvintes, tanto o capitalismo como o patriarcado, ambos sistemas de dominación que se fortalecen entre sí, conseguen enmascarar esta situación de desigualdade a través de certos mecanismos que son capaces de transformarse para poder perpetuarse no tempo.

Na outra cara da moeda nos encontramos coa teoría feminista que comprende que existe unha relación de interdependencia entre todos estos eslabóns, sendo a natureza e o traballo doméstico os pilares básicos de apoio do sistema económico capitalista actual. Polo tanto, o obxectivo da economía feminista é establecer un cambio de paradigma onde primen as persoas e as súas condicións de vida.
A teoría feminista na súa vertente económica proporciona-nos unha nova perspectiva para formular un novo paradigma, unha transformación da sociedade que consiga primar o benestar das persoas, podería decirse, fomentando unha protección social das persoas pola súa propia condición de cidadáns e non pola contribución que poidan realizar ou non no mercado de traballo. Pois este sistema ortodoxo reproduce valores sociais de carácter sexista.
“La visión que nos han enseñado siempre nos parece tan única que la primera reacción es decir que está al revés” (Carrasco, 2013, p. 42).
A propuesta da economía feminista precisa dun profundo debate con todos os actores sociais pois tras décadas de socialización no patriarcado coa influenza do capitalismo resulta difícil pensar nunha alternativa ou perspectiva diferente á que coñecemos. Ademáis, en moitos casos, certos autores dende a academia nos indican que a día de hoxe non existe unha alternativa ao capitalismo. Supoñemos que estos autores tamén se desvinculan dos coidados, en términos de contemplar outra visión económica, e da perspectiva de xénero en xeral.

Polo tanto, resulta complicado asimilar ou entender un mundo fora do que coñecemos pero dende a teoría e o movemento feminista nos proponen un concepto da economía más xusto e igualitario para a población no seu conxunto e para a sostenibilidade de noso entorno. Ademáis de valorar aquelos aspectos que aportan calidade e benestar a nosas vidas como son as relacións e os coidados, sen os cales no teríamos a base para ir máis alá. Valorando as aportacións de homes e mulleres por igual.

Todo esto atendiendo á diversidade, é decir, ás diferentes realidades e peculiaridades das persoas en distintas circunstancias e nos seus distintos entornos, simpre abogando polo cumplimento e respecto dos dereitos humáns.

Como comentábamos, é difícil asimilar un mundo diferente ao que coñecemos pero basta con ler literatura feminista e comparala coa realidade para comprender que nos encontramos atados a un sistema que ten o seu sustento en diferentes desigualdades sociais.

Son moitas as formas de sensibilizar e tomar conciencia para que o proceso de cambio se leve a cabo dende a sociedade civil, valorándonos como persoas en toda a súa diversidade e pluralidade e despoxarnos da alineación que produce un sistema productivo como o capitalista cambiando as formas de producir e de consumir, respectando os tempos da natureza.

Quizás sexa idóneo realizar unha comparativa entre o que coñecemos e naturalizamos como o normal con aquelo que nos propón o movemento feminista, o cal conseguiu moitos éxitos dende o seus comezos e realizados dende accións pacíficas, podemos decir que é un movmeento caracterizado por certa lentitude, porén, todas as vindicacións feministas foron conseguidas sen uso da violencia e a favor do debate interno e o diálogo entre as distintas institucións sociais. Por un lado, é un movemento infravalorado e con críticas despectivas e, aínda que pareza debilitado, continua con forza fomentando os seus ideais dende, cada vez máis, diferentes ámbitos, o que indica que unha boa parte da poboación acepta a lóxica do discurso feminista.

En definitiva, a economía feminista pretende un cambio de paradigma que modifique as situacións de desigualdade entre homes e mulleres así como aquelas outras desigualdades e inxustizas que se producen por un sistema económico que se fundamenta en infravalorar aos colectivos máis vulnerables da sociedade exercendo violencia sobre os mesmos. É unha responsabilidade colectiva concienciar acerca dos beneficios desta proposta e dialogar para perfeccionar os postulados dende o consenso.


Para saber más:


Manifesto en apoio á folga estudantil do 14N | #14NHuelgaEstudiantil

12/11/18

Feito por A Xanela das Fucas ,
A asociación cultural Fuco Buxán apoia a vindeira folga estudiantil do 14 de novembro con un marcado carácter feminista. O sistema educativo é un pilar fundamental para mudar os prexuízos e os estereotipos de xénero. 

Se facemos un breve repaso histórico apreciaremos como a escola foi obxecto das institucións políticamente dominantes, é dicir, con poder, as cales servíronse dela para crear unhas tipoloxías de individuos según as necesidades do sistema. Nun primeiro momento, co nacemento dos Estados-nación buscouse formar individuos nacionalista cun alto sentimento patriótico. En segundo lugar, coa industrialización, a escola convírtese no mecanismo para adoctrinar obreiros individualistas e competitivos. En terceiro lugar, encontrámonos co franquismo e os seus ideais conservadores según os cales establécese unha educación segregada por sexos. En cuarto lugar, tras a transición democrática, a educación básease en formar cidadanos e cidadanas. E, en último lugar, o que nos corresponde actualmente, as institucións educativas encárganse de formar á ciudadanía na lóxica neoliberal, báseada na sociedade da empleabilidade, o talento, o espíritu emprendedor e a competitividade. 

De esta manera, obtenemos unha contextualización do sistema educativo ao longo do tempo e observamos que este sistema está influenciado por a ideoloxía dominante de cada momento cun fin utilitarista, traducido nun sistema político e normativo. Ademáis, teremos en conta as necesidades do mercado de traballo, polo que s sistema económico intervén na educación co informe PISA. E, por último, o sistema cultural tamén ten súa cabida neste dilema xa que impera un certo pensamiento homoxéneo na sociedade. 

Así as cousas, a educación debe ser un pilar fundamental para o desenvolvemento persoal de ciudadanos y ciudadanas cun pensamiento crítico e reflexivo que se oriente hacia a igualdade, solidaridade e xustiza social. 

Unha das correntes que puxo certa crítica na educación foi o movemento feminista. Nos currículos académicos non vemos ningunha asinatura báseada na perspectiva de xénero, en todos os niveis educativos. Quizáis nos últimos tempos se dé o caso de algunha materia optativa, determinados cursos, algún estudo de posgrao o a vontade individual da docencia pero non vemos unha transversalidade da perspectiva de xénero. E dentro de este currículo, se infravaloran aquelas materias cun contido máis crítico como son as relativas ás ciencias sociais ou as humanidades. 

Por outro lado, actualmente, o peso da educación adxudícase a temas económicos ou financieiros e de unha maneira moi técnica, é dicir, non existe unha reflexión crítica por parte da docencia nin nos propios materiais. En términos económicos, a riqueza dun país mídese a través do Producto Interior Bruto e este indicador non aporta ningunha variable de tipo social. Ademáis, un estudo nestos términos económicos sobre o Estado de Benestar debe abarcar aquela dimensión sumerxida, é dicir, na que a muller realiza aquelos traballos relativos aos cuidados que non teñen a consideración de emprego. 

Neste sentido, podemos afirmar que a educación, a día de hoxe, favorece a discriminación por razón de xénero, xa que é a primeira fase do proceso de socialización. Ademáis de este currículo explícito, no seno da docencia existe un currículo oculto, é dicir, cada docente padeceu o seu propio proceso de socialización e nas aulas reproducirán aquelas conductas e aquelos valores que son inherentes a súa persoalidade. Seguro que todas y todos tenemos na nosa mente a algún ou algunha docente que permitíunos ir máis aló do propio contido académico. Porén, este currículo oculto proporciona un maior interés e, polo tanto, unha maior aprendizaxe no alumnado, así reprodúcense os estereotipos de xénero persistentes no ideario da sociedade sin ser cuestionados. 

O modelo educativo actual é considerado mixto, no cal non existe unha intervención en igualdade ou, máis ben, na desigualdade existente, senón que ademáis aínda perdura a idea bioloxicista de que o sexo masculino ten unhas certas capacidades innatas e o sexo feminino ten outras báseadas nos coidados, a función reproductiva e o ámbito privado. 

En definitiva, o modelo educativo é androcéntrico e báseado nun método científico supostamente neutral e obxectivo pero o feminismo ven a cuestionar este método xa que as persoas, institucións e organismos que elaboran e transmiten este sistema actúan baixo o currículo oculto, por tanto, moitas investigacións e aportacións están realizadas desde os estereotipos e prexuicios de xénero.

A prevención na escuela básease en tres eidos fundamentais: a filosofía, os programas académicos e o profesorado. E todos eles deben estar rexidos polos principios de igualdade e equidade.

Desde os corpos docentes débese realizar unha autocrítica sobre cómo este sistema educativo está reproducindo a desigualdade de xénero xa desde a infancia de nenos e nenas. Por tanto, é preciso a reformulación de este modelo a través de relacións personais báseadas no respecto, na solidaridade, na xustiza social e no empoderamento dos nenos e das nenas para percibir os estereotipos de xénero e a imposición de roles como algo perverso para o desenvolvemento de unha ciudadanía democrática e por a procura do respecto hacia as sexualidades disidentes. Como din Libres y Combativas “para educar en libertad contra el machismo y el sexismo, el maltrato y la cultura de la violación, contra la homofobia y la transfobia”. 

Desta forma, mediante a autocrítica e a perspectiva do movemento feminista, poderíamos ir alcanzando, pouco a pouco, un modelo de educación inclusiva que nos aporte os recursos e mecanismos para enfrentarnos á desigualdade de xénero. De ahí, a importancia de incorporar ao sistema educativo materias que abarden a historia e a revolución feminista, co obxectivo de empatizar e reflexionar sobre todo o que contáronnos até o momento.
Se entiende la escuela como un lugar de educación y no únicamente de instrucción, de educación en valores antidiscriminatorios, de igualdad real entre los hombres y las mujeres, de convivencia pacífica y con dignidad eliminando los actos violentos a través de la crítica de los modelos masculinizantes (Iglesias Galdo, Ana; Sánchez Bello, Ana, 2008, pág 20). 
Para saber máis:
  • Iglesias Galdo, Ana; Sánchez Bello, Ana (2008). Tratamento da violencia de xénero dende as políticas de igualdade: Socialización profesional e violencia de xénero, 2008: 7-22. 
  • Sánchez Bello, A. (2013). Factores de discriminación de xénero na escola no contexto da globalización: aprender en relación como práctica contra a violencia e os estereotipos. Sarmiento, (17), 83-98.
  • Santomé, J. T. (2017). Políticas educativas y construcción de personalidades neoliberales y neocolonialistas. Ediciones morata.

Acceso das mulleres ao sistema educativo. Coerción, consentimento e coeducación.

24/10/18

Feito por A Xanela das Fucas ,
A socialización cultural é aquela aprendizaxe de unha serie de normas informales, coercitivas, que se aprenden por imitación, consellos, tradición, etc., que son incuestionables e referencia de conductas. De esta manera, a través dos sistemas de dominación, xa sexan económico-políticos ou ideológicos, como o nacionalismo, xa sexan culturais como o patriarcado, asentouse unha relación de dominio-sumisión exercida do home á muller en todos os ámbitos da vida. Hoxe, ocúpanos a educación das mulleres e o seu acceso á mesma.

Os obstáculos que encontráronse as mulleres á hora de acceder á educación correspóndense coa existencia dun sistema andocéntrico que esgrimiu diferentes argumentos para excluir ás mulleres da vida pública. Así, encontrámonos con lexislación, discursos e conductas que fomentaban esta idea. Neste sentido, cabe mencionar algúns exemplos. 

En 1813 redactouse o primeiro informe liberal que asentaba as bases dun sistema educativo español, o Informe Quintana. Éste foi redactado exclusivamente en términos masculinos posto que as mulleres deberían permanecer no ámbito privado e doméstico, estableciendo a división de espazos por un contrato social andocéntrico báseado na dependencia das mulleres nos homes, pais e maridos.
“[…] as mulleres non necesitaban tanto ser “instruídas” como “educadas”. No seu caso o fundamental non era transmitirlles coñecementos, senón cultivar os sentimentos e transmitirlles os valores que estivesen en harmonía co papel que tiñan reservado na sociedade” (Fernández, G. 2013, p. 9).
Por tanto, a educación das mulleres era entendida como unha cuestión que debíase de resolver dentro da familia xa que desde o Estado considerábase que non era a súa función. Do que podemos entender que as mulleres non gozaban da condición de cidadanas.

Esta idea de que o ámbito da muller sexa o doméstico e o privado fundamentase en nocións de carácter bioloxicista, sendo as mulleres inferiores aos homes e cun fin social último “ser para otro” (Iglesias & Ballarín 2013, p. 80), é dicir, a reproducción social e os coidados. En moitos textos e discursos especifícase que estos coidados son recibidos polas crianzas, porén, queremos deixar explícito que ditos coidados foron e son recibidos polo conxunto da familia ou fogar.

As reivindicacións polo acceso á educación para as mulleres fan que xorda discursos sobre a necesidade dunha educación feminina, desde unha lóxica patriarcal, según a cal a referencia serán os homes para construir esa dependencia e función social.

Outro erxmplo é o debate que tivo lugar en 1859 no Ateneo coruñés onde dánse posturas a favor e en contra para que as mulleres accedan ao ámbito educativo. Desde as posturas en contra vólvese a facer énfasis na bioloxía e nuns impulsos instintivos que determinaban as funciones sociais, ademáis de acudir a referencias relixiosas. De esta maneira, sobresae o amor e a maternidade como o destino de as mulleres. Por outro lado, quenes apoiaban a idea de que as mulleres puideran acceder á educación tamén o facían desde unha posición de superioridade física, negando a intelectual, pero como unha forma de compensación e beneficio para os homes e os fillos. 

Por tanto, entendemos que as mulleres deberían de recibir unha “virtuosa educación moral” (Fernández, G. 2013, p. 19) como un mecanismo de adoctrinamento para exercer aquelas funcións propias de cada sexo: a maternidade para a feminidade e a racionalidade para a masculinidade.

De maneira institucional, algunhas mulleres tiveron voz, incluso até voto, para reivindicar seus dereitos como suxeitos políticos. Dentro do ámbito galego destacamos a Concepción Arenal, Emilia Pardo Bazán e Rosalía de Castro que non só reclamaron seu dereito a recibir educación senón que tamén denunciaron as deficiencias do sistema educativo para con as mulleres xa que estaba supeditada a esa función de reproducción. 
“Aspiro, señores, a que recoñezades que a muller ten destino propio; que os seus primeiros deberes naturais son para consigo mesma, non relativos e dependentes da entidade moral da familia que no seu día poderá constituír ou non constituír; que a súa ledicia e dignidade persoal teñen que ser o fin esencial da súa cultura, e que, por consecuencia deste modo de ser da muller, está investida do mesmo dereito á educación que o home, entendéndose a palabra educación no senso máis amplo de cantos poidan atribuírselle.” (Emilia Pardo Bazán, “Resumen de las ponencias y memorias de la sección V, leído en el Congreso Pedagógico el 19 de Octubre de 1892”, Nuevo Teatro Crítico, nº 22 (1892), 68-69.)
Pola súa parte, Rosalía de Castro foi un dos exemplos que podría indicar o por qué os varóns non querían otorgar ás mulleres o acceso á educación. E é que coa escritura prodúcese unha crítica e testimonio da vida das mulleres, o que pode ser perigoso para os homes, nun exercicio de liberdade.

Máis adiannte, co réxime franquista, a familia e a escola convírtense nas principais institucións de socialización, impregnadas coa teoría da Igrexa católica, funcionando como “medio de control social y de conformación de un sentido común mediante el que cada ser humano asuma esos ideales de gobierno como suyos, que merece la pena sacrificarse por ese bien supremo y aplazar los intereses propios, siempre más egoístas” (Santomé, 2017, p. 36). 

Neste contexto, foméntase a segregación do sistema educativo, separando aos nenos das nenas, posto que habrían de desempeñar diferentes roles, as nenas o subordinado, volvendo á idea da diferenciación sexual en términos bioloxicistas, delimitando as tarefas da muller ao traballo doméstico e a educación das crianzas. 

Ademáis, da segregación por xénero tamén dábase unha segregación clasista, o que produxo importantes contrastes entre as mulleres de clases populares e as mulleres dunha clase media. As primeiras abandonaron a etapa escolar precozmente xa que tiñan que axudar nas labores do fogar mentras que as mulleres de clase burguesa puideron comezar os seus estudos de bacharalato e os universitarios.

Porén, no ámbito privado as mulleres exerceron un papel educativo moi significativo, sobre todo, para con as súas fillas xa que foron concienciadas da necesidade de buscar a autonomía e o empoderamiento persoal.

Este sistema dual de segregación por sexo e clase mantívose até a década dos 70, na cal comezaron a aparecer as primeiras escolas mixtas que parecían prometer un sistema educativo máis xusto e igualitario. Sen embargo, o currículo académico non adaptouse as diferencias de partida das chicas e dos chicos que foron construidas anteriormente, sin a aplicación dunha perspectiva de xénero que permitise conocer as distintas realidades. Polo que reprodúcense os roles tradicionais de xénero perpetuando as desigualdades.

Todo esto ten implicacións nos nosos días xa que existen cifras que nos indican que as chicas teñen máis éxito ao longo do sistema educativo pero despois non se da unha concordancia co mercado laboral, onde mántense a división sexual do traballo. As causas de esto son que todavía persiste unha conformidade coas normas morais dentro das aulas gracias á existencia dun currículo oculto por parte do profesorado e que as chicas realizan a elección da carreira profesional atendendo á realidade de que o mercado laboral lles ofrece mellores oportunidades en profesións feminizadas. Ademáis, tamén vemos a desigualdade na organización escolar, nos órganos de representación, nos espazos, etc.

Así as cousas, os estereotipos e as normas sexuais reinstáuranse cos procesos de coerción patriarcales que adoptan diferentes formas, as cales “se pasan por alto o se ignoran, porque quedan eclipsadas por los resplandecientes tropos de libertad ahora asociados con las mujeres jóvenes mediante procesos de individuación femenina lograda por medio de un conjunto de tecnologías del yo” (McRobbie & Golubov, 2010, p. 114) no contexto dunha lóxica neoliberal báseada na competitividade e no individualismo coexistiendo coa “moral del esfuerzo que da por sentado que ya vivimos en una sociedad en la que existe la igualdad de oportunidades" (Santomé, 2017, p. 83). Porén, acentúase o acordo sexual no que a muller heterosexual ten unha doble xornada, laboral e doméstica, perpetuándose o esencialismo maternalista a través da normativa de conciliación de la vida laboral, familiar e persoal.
“Y Lisa Adkins ha explorado con gran detalle la manera en la cual lo que llama las relaciones de género retradicionalizadas remergen en el lugar de trabajo desregulado y con el regreso de las empresas familiares de pequeña escala, que son parte integral de los procesos productivos que sostienen a la cultura de consumo global (Adkins 2002). […] quizá basta con señalar la situación paradójica que se da cuando las mujeres jóvenes fluyen al mercado de trabajo precisamente en el momento en que se están desmantelando las condiciones sociales y democráticas que hasta hace poco propiciaron este logro” (McRobbie & Golubov, 2010, p. 129).
En definitiva, son diferentes os obstáculos polos que pasaron as mulleres á hora de acceder ao sistema educativo. Desde posicións de carácter bioloxicista que propugnan como funcións básicas das mulleres a reproducción social e os coidados, pasando por normativas que as excluían na súa condición de cidadanas e, polo tanto, sen ser consideradas como suxeitos políticos.

Para evitar a persistencia dos estereotipos de xénero faise necesario realizar estudos que teñan en conta a variable xénero para representar a realidade das mulleres, neste caso, eo ámbito educativo, de maneira que obteñan visbilidade e se poidan desenvolver marcos interpretativos na docencia.

É necesario acudir a un sistema coeducativo, no que a cultura sirva para construir conscientemente o pensamento do alumnado nun proceso reflexivo e se formen persoas autónomas e solidarias que poidan combatir os prexuzoos e estereotipos a través da crítica da herdanza cultural. 

Este sistema educativo implica unha adaptación do currículo escolar que permita ao alumnado visibilizar a historia das mulleres de maneira que poidan valorar as súas contribucións e as profesións feminizadas. Así mismo, a formación d profesorado é un dos pilares fundamentais para que o currículo oculto non actúe e influia ao alumnado a través, por exemplo, dunha linguaxe non sexista, a deconstrucción de estereotipos sexistas de forma transversal, etc., convertindo a personal docente en actores de transformación da sociedade.

Para saber máis:
  • Fernández, G. (2013). A educación das mulleres no século XIX: exclusión, dependencia e autonomía. Sarmiento, (17), 7-35.
  • Iglesias Galdo, A., & Ballarín Domingo, P. (2013). O mito do “éxito” escolar das rapazas. Sarmiento, (17), 67-82.
  • Martòri, M. S. (2017). Varela Fernández, J., Val Cubero, A., & Parra Contreras, P.(2017)." Memorias para hacer camino: relatos de vida de once mujeres españolas de la generación del 68". Madrid: Morata. Teknokultura, 14(1), 181-182.
  • McRobbie, A., & Golubov, N. (2010). ¿Las chicas arriba? Las mujeres jóvenes y el contrato sexual posfeminista. Debate Feminista, 41, 113-135. 
  • Santomé, J. T. (2017). Políticas educativas y construcción de personalidades neoliberales y neocolonialistas. Ediciones morata.


Comunicado en apoio á decisión do Resurrection Fest

22/10/18

Feito por A Xanela das Fucas ,
Tras a polémica surxida por a confirmación da banda estadounidense As I Lay Dying no Resurrection Fest para a edición do ano 2019, A Xanela das Fucas, como área da muller da asociación cultural Fuco Buxán, quere manifestar o seu total apoio a decisión tomada pola organización do festival de retirar a banda. 

A polémica xordeu porque o cantante de devandito grupo, Tim Lambesis, estivo en prisión por contratar a un sicario para intentar matar a súa exparella. Nun festival onde nada máis entrar no recinto encontrámonos con un punto lila ou violeta para fomentar espazos libres de violencias machistas é incoherente a participación de dita banda no festival. 

Tras diversas peticións para cancelar o concertó de este grupo, a organización lanzou un comunicado confirmando que esta edición non contará con As I Lay Dying porén, querían contar co mesmo como unha forma de apoiar o dereito á reinserción social: "Creemos en la reinserción social y en el derecho a las personas a rehabilitarse tras haber cumplido una condena". 

Queremos recalcar que, aínda co perdón das víctimas, consideramos que o sistema xudicial americano é punitivo e non ten aras de fomentar a reinserción social das víctimas e cómplices de un sistema patriarcal, según o cal puido saír do cárcere 4 anos antes, cumpriu dous anos de condena dos seis previstos por sentenza. Por outra banda, ademáis de ser punitivo e non ter este carácter de reinserción, temos que falar dos estereotipos de xénero. Non podemos olvidar que o sistema establece relación de poder entre homes e mulleres, ademáis da variable xénero podemos ter en conta a raza e a clase, a reinserción faise un primeiro para paso pero é necesaria unha reeducación que fomente valores igualitarios e que rompa cos prexuizos de xénero. 

Consideramos que a organización do Resurrection Fest leva facendo un traballo estupendo desde os seus inicios, onde sempre disfrutamos dun ambiente moi familiar. Por tanto, queremos manifestar o noso apoio á organización e que siga loitando pola igualdade de xénero.

Presentación do libro Le Temps des Cerises (Ángel Cardín)

13/09/17

Feito por Unknown ,
 
Presentación do libro de Angel Cardín :
“ Le Temps des cerises 
( a vida na prisión naval de Ferrol do caudillo 1968- 69-70 ) “

Venres, 15 de setembro de 2017 ás 20 h.
Editado por Fundación 10 de marzo .
O libro leva Prólogo do historiador José Alvarez Junco 
(un dos máis respectados de España)

Ademais do autor, que comentará unha ducia de diapositivas referentes ao tema, contaremos ca presenza de Rafael Pillado, sindicalista fundamental naqueles difíciles momentos ; de Xan María Castro, veterano sindicalista e Presidente da Fundación 10 de marzo, e de Juan Sotres, economista madrileño, que estivo na Prisión de Caranza na dura época que narra o libro .


O libro non son unhas memorias nin unha novela senón un relato-testemuño ( baseado en papeis da época) da vida na Prisión Militar de Caranza para mariñeiros do Norte de España, nos finais do franquismo, repasando os diferentes presos, de onde veñen e como os xulgan; a dureza da estancia na prisión ( con oito horas de traballo, vixilancia exterior armada e interior por parte de sarxentos da Mariña, mala alimentación e castigos durísimos; sen prensa nin radio, poucas visitas e correo censurado de entrada e saída ) . Pero en certa medida, os protagonistas son Ferrol e a Xustiza Militar, pois se fala tamén da Construción Naval e os seus problemas, da Ría e a súa dedicación á Mariña, dos sucesos do 10 de marzo de 1972 e do papel da Prisión de Caranza nos mesmos; tamén de presos coñecidos que pasaron despois por alí como Miláns do Bosch. Un último capítulo, de posta ao día 47 anos despois, tenta un repaso da traxectoria dalgúns presos e de valorar a evolución da Xustiza Militar que presenta moitas lagoas, despois de 40 anos de democracia .

ALEGACIÓNS DO CCE CONTRA A AMPLIAZÓN DA CONCESIÓN A REGANOSA

10/09/17

Feito por Unknown ,
Reproducimos a continuación a nota de prensa do Comité Cidadán de Emerxencia para a Ría de Ferrol:


ALEGACIÓNS DO CCE CONTRA A AMPLIAZÓN DA CONCESIÓN A REGANOSA

O CCE ven de presentar diante a Autoridade Portuaria de Ferrol-S.Cibrao o documento de Alegacións contra a proposta de prorrogar por 5 anos mais a Concesión a Reganosa, despois de que no 2015 xa prorrogara a concesión por 15 anos. Un documento donde se proba que as pretensións de Reganosa carecen de fundamento.
Segundo os representantes de Reganosa dado que, a concesión outorgada en Maio de 1997 foi para usos de Forestal, consideran que as obras realizadas por Forestal nos anos 1999 e 2000 son as iniciais e que as inversóns realizadas a partires do 2004 na construción da planta de gas (o non estar previstas na concesión orixinal) serian consideradas unhas inversións a maiores, superando o 20% da obra de Forestal, o que lles permitiria solicitar a ampliazón da concesión.
Unha vez mais atopamonos no proceder fraudulento dos promotores de Reganosa, reconocendo que a concesión outorgada en 1997 foi solicitada por Forestal e para usos e actividades de Forestal e que, unha vez acadada e cando anuncian a instalación da planta de gas.
Polo tanto dende o CCE se manten e así se recolle tanto na solicitude de concesión do cambio de usos de xuño de 2001, como na acta final de recoñecemento das obras de 3 de maio de 2007, onde separan claramente as obras feitas por Forestal e as realizadas por Reganosa en base ao proxecto que serviu para o outorgamento da concesión. A inversión da planta de gas mais aló das triquiñuelas de Reganosa e a que hai que considerar, e polo tanto non hai razón algunha para acceder á súa solicitude , xa que só houbo unhas únicas obras
Non so hai razón para denegar a solicitude da prórroga, senón que a Autoridade Portuaria debe retirarlle a concesion unha vez demostrada a falsidade dos datos aportados no seu momento para acadar autorización de funcionamento asi como as ilegalidades cometidas:.
Una instalación ilegal segundo 4 sentencias do Tribunal Supremo:
Sentenza anulando a modificación Puntual do Plan (11-05-2012).
Sentenza anulando a Autorización Administrativa Previa, sentencia 695/2016 do 28-03-2016.
Sentenza de anulación do Proxecto de Execución, sentencia 889/2016 do 25-04-2016;
Sentenza de anulación do Plan de Emerxencia Exterior, sentencia 1966/2016 do 26-07-2016
Unha concesión outorgada para outros usos.
Unhos recheos e dragados, e planos de auga ilegais.
A planta de Reganosa non e estratéxica para Galicia tal e como se dixo, a súa produción disminue cada ano, en 2016 foi do 28% segundo informe do xestor técnico do sistema. Os gasoductos pechados teñen a capacidade suficiente para sumistrar gas a Galicia.
A planta de Reganosa nunca foi declarada de interese público.
Levamos pagado perto de 500 millons de euros, forma parte do chamado déficit enerxetico que fai que paguemos pola enerxia una das taxas mais altas de Europa.
Unha instalación perigosa que ameaza a vida de miles de persoas. Unha instalación nociva para o ecosistema da Ria

Ferrol a 04-09-2017


Prevista a entrada na nosa Ría dun gaseiro cargado de GNL

20/08/17

Feito por Unknown ,
Prevista a entrada na nosa Ría dun gaseiro cargado de GNL, o número 226, o Comité Cidadán de Emerxencia, convoca:

CONCENTRACIÓN

Lúns 21 de Agosto 2017, ás 8 da tarde.

Peirao de Coruxeiras – Ferrol

PLANTA DE GAS: PECHE XÁ!

Esquerda Unida denuncia a porta xiratoria de José Manuel Rey Varela para no consello de administración da planta ilegal de Reganosa

Feito por Unknown ,
Esquerda Unida denuncia a porta xiratoria de José Manuel Rey Varela para no consello de administración da planta ilegal de Reganosa:

http://esquerdaunida.org/esquerda-unida-denuncia-a-porta-xiratoria-de-jose-manuel-rey-varela-para-no-consello-de-administracion-da-planta-ilegal-de-reganosa/

78 anos do asesinato das 13 rosas

05/08/17

Feito por Unknown ,
Monumento a «Las Trece Rosas» en el Cementerio de la Almudena, Madrid (España). Álvaro Ibañez CC BY-SA 3.0


Hoxe cúmprense 78 do asasinato das 13 rosas polo réxime franquista.

Homenaxe do grupo Barricada ás 13 rosas:



Máis información: https://es.wikipedia.org/wiki/Las_Trece_Rosas

Nosa Enerxía: a primeira cooperativa galega adicada á comercialización da electricidade

Feito por Unknown ,


Artigo no diario público sobre Nosa Enerxía, cooperativa galega adicada á comercialización da electricidade:

http://www.publico.es/economia/cientos-consumidores-unen-frente-al.html

https://www.nosaenerxia.com/

Presentada proposición de lei sobre a reforma das pensións

05/07/17

Feito por Unknown ,
Hoxe é un día importante no Congreso: rexístrase a Proposición de Lei sobre a reforma das pensións, froito de meses de traballo e xornadas de debate entre expertas e expertos de todo o Estado.

Ás 11.30h, a deputada Yolanda Díaz participou no rexistro xunto a Pablo Iglesias, Nacho Álvarez e Juan López Gandía.

Esta Proposición de Lei é unha firme aposta polo sistema público da Seguridade Social a través dun aumento dos ingresos. Os puntos principais son:

  • Fixar a idade ordinaria de xubilación nos 65 anos.
  • Cálculo da base reguladora: a persoa pensionista podréra elixir a base reguladora de entre os 240 mellores meses ao longo da súa vida.
  • Subida da cuantía das pensións mínimas.
  • Supresión do factor de sostenibilidade e revalorización anual das pensións en función do IPC previsto.
  • Melloras na financiación do sistema de Seguridade Social.
  • Réxime especial do mar: establecer coeficientes en función do traballo realizado, a súa penosidade e a duración do tempo pasado lonxe da casa, en lugar da tonelaxe do buque e o largo da eslora.

Solicitude do CCE ante Tribunal Xustiza Unión Europea, relativa a REGANOSA

30/06/17

Feito por Unknown ,
Achegamos a nota de Prensa do CCE:

Solicitude da “Cuestión Prexudicial” ante o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, relativa á Planta de Gas de Reganosa. A loita contra a ameaza, a ilegalidade e a corrupción no caso Reganosa continúa.



O CCE a través da súa asesoría xurídica ven de formular o 28 do actual, a solicitude da Cuestión Prexudicial ante o Tribunal de Xustiza da Unión Europea., no recurso contencioso-administrativo contra a segunda modificación do PXOM de Mugardos que pretende legalizar a planta de gas de Reganosa, pendente de votación e fallo no Tribunal Supremo.

Trátase a través deste procedemento de valorar si se cometeu un fraude de Lei, e por ende, unha desviación de poder, ao utilizar a escusa da adaptación do Plan Xeral de Ordenación Municipal do Concello de Mugardos á Directiva 2001/42/CE de Plans e Programas, para así legalizar un uso e unha instalación declarada ilegal (a Planta de gas de Reganosa acumula catro sentencias condenatorias), mediante unhas novas modificacións que parten, loxicamente da existencia da instalación e do uso de regasificación, sen que previamente se analizara alternativa algunha (alternativa 0) para a súa localización, nin foi obxecto dunha Declaración de Impacto Ambiental, e que se valore tamén si a Directiva de Plans e Programas está prevista para legalizar unhas instalacións sobre as que non se realizou análise algún de alternativas.

Texto completo da Solicitude.

Ferrol a 29 de Xuño de 2017
Subscribirse a: Publicacións ( Atom )
A+ | a-

Séguenos no Twitter

INICIO
NÓS
FOTOTECA
AXENDA
Contactar