A Unidade dos diferentes actores públicos
ferroláns e galegos decidiu a presentación ante o Goberno de
España das demandas por un tren do século XXI para as comarcas de Ferrolterra,
Eume e Ortegal. A cidadanía xa se está mobilizando e reclamando o dereito de
que esta comarca non sexa permanentemente excluída da modernización do
transporte ferroviario, ambiental e socialmente sostible. Non merecemos nin
máis nin menos que outras zonas de Galicia.
A conectividade dos territorios ás redes de
transporte é hoxe en día, e máis que nunca, unha necesidade. Vivimos nunha
sociedade en continuo movemento, onde a mobilidade de persoas e mercadorías é
fundamental para conseguir unha sociedade ben estruturada e permitir o
desenvolvemento económico e social, e a xeración de riqueza. No actual contexto
de crise enerxética e climática, o ferrocarril é o medio de transporte máis
idóneo porque non depende exclusivamente de combustibles fósiles. Europa aposta
polo tren tanto para o movemento de persoas como de mercadorías, e tanto os
servizos de proximidade de áreas urbanas como nos servizos rexionais, de longo
percorrido e alta velocidade.
Neste contexto, resultan cada vez máis preocupantes e
inxustas as grandes carencias que a comarcas de Ferrolterra, Eueme e Ortegal
padecen en materia ferroviaria. As deficiencias das infraestruturas
ferroviarias, a escaseza de servizos e tempos de viaxe non competitivos debuxan
un panorama moi negativo para a nosa comarca, o que implica unha dependencia
cada vez maior do transporte por estrada para a mobilidade de persoas e
mercadorías.
O diagnóstico que realizamos da situación actual é o
seguinte:
Ferrol está excluído do Eixo Atlántico
ferroviario de Alta Velocidade. A autoestrada da Atlántico AP-9 que comunica
Ferrol coa Coruña, Santiago de Compostela, Pontevedra, Vigo e a fronteira con
Portugal, é sen dúbida a auténtica espiña dorsal da mobilidade interna de
Galicia por estrada a pesar de ser de peaxe. Nos últimos anos realizouse unha
modernización ferroviaria nalgunhas liñas de Galicia, esencialmente nos
traxectos A Coruña-Vigo dentro do Eixo Atlántico e Santiago de
Compostela-Ourense con saída cara á Meseta e Madrid. Ditas actuacións
centráronse na súa conversión en liñas de altas prestacións para a chegada da
Alta Velocidade a Galicia. O Eixo Atlántico ferroviario, nos seus primeiros
proxectos foi proxectado desde Ferrol a Tui, pero os tramos Vigo-Tui e o que
nos interesa da Coruña a Ferrol, quedaron excluídos das actuacións ferroviarias
de altas prestacións, e é unha cuestión que non podemos admitir.
Ferrol está deficientemente conectado ao resto
da rede ferroviaria galega. Ferrol uniuse á rede ferroviaria galega a
través do tramo Ferrol-Betanzos Infesta, que se empezou a construír a finais do
século XIX e finalizouse na segunda década do século XX, cunhas características
técnicas que non se adaptan ao contexto actual, con curvas de radio pequeno. O
trazado está sen dobre vía, sen electrificar e nalgún tramo aínda existen
travesas de madeira. Os investimentos máis destacados que se realizaron neste
tempo foron a instalación do Bloqueo Automático para incrementar a seguridade o
que supuxo tamén a desaparición de persoal nas estacións do traxecto e a supresión
dalgúns pasos a nivel. Isto dá unha idea do deixamento e a falta de
investimentos importantes na infraestrutura. Iso condiciona toda a mobilidade
ferroviaria de fronte ao exterior de Ferrol, tanto de persoas como de
mercadorías.
Como
consecuencia disto, a conexión entre
Ferrol e A Coruña é moi deficiente. Segundo as Directrices de Ordenación do
Territorio da Xunta de Galicia, as dúas cidades conforman a Rexión Urbana do
Golfo Ártabro, e deben tender cara a unha integración funcional. A realidade é
que existen moi poucos servizos ferroviarios entre ambas as cidades a día de
hoxe, con tempos elevados, non competitivos e adaptados ás ligazóns cos trens
de Alta Velocidade da Coruña-Madrid e viceversa, obviando a mobilidade do resto
de poboación que se poida desprazar por estudos, traballo etc.
Ferrol é a única das sete grandes cidades
galegas sen plans para a chegada da alta velocidade.
Mentres que as cidades do Eixo Atlántico xa dispoñen de trens AVE e estanse
executando obras para a conexión entre Lugo e Ourense, Ferrol é un fondo de
saco ferroviario esquecido no que non existe calendario oficial para a chegada
da Alta Velocidade ferroviaria. A maiores tamén se eliminou a conexión directa
con Madrid, coa desculpa de que se ten decido que as relacións entre Galicia e
Madrid sexan con trens AVE (Talgo serie 106) que son exclusivamente de tracción
eléctrica. Desde Renfe xustifícanse con que se poñen trens rexionais con
ligazón na Coruña.
Os servizos de proximidade que existen en
Ferrol son de Renfe ancho métrico e presentan un elevado número de
deficiencias. Os únicos servizos de proximidade que se
prestan en Galicia son os que opera Renfe Ancho Métrico (antiga FEVE) entre
Ferrol e Ortigueira, cunha deterioración paulatina ano tras ano. A falta de
investimento importante en infraestrutura, un material rodante escasamente
fiable, con avarías constantes e unhas frecuencias mellorables fan que o
servizo sexa deficiente.
A conexión ás dársenas portuarias de Ferrol
(interior e exterior) non está integrada no Corredor Atlántico Europeo de
mercadorías. O transporte ferroviario de mercadorías na
comarca e no Porto de Ferrol está limitado polas características da liña entre
Ferrol - Betanzos Infesta - Lugo. Aínda que se abra en breve prazo o acceso
ferroviario a Caneliñas e se realice a modernización do traxecto entre o porto
interior e a estación de ferrocarril de Ferrol con terceiro carril, a evolución
e incremento de transporte de mercadorías vai estar supeditada a que os tramos
Ferrol-A Coruña-Lugo-Monforte de Lemos non están incluídos no Corredor
Atlántico Europeo de Mercadorías.
Ferrol e a súa comarca foron sistematicamente
marxinados nos investimentos importantes ferroviarios. Mentres que nas últimas décadas investíronse
enormes cantidades no resto da rede ferroviaria galega, tanto en conexións
interiores como coa meseta, na comarca de Ferrol só se realizaron investimentos
para renovacións de vía puntuais, instalación de Bloqueo Automático en as redes
de ancho convencional e métrico, pero non se realizaron investimentos
importantes, e nalgún caso, aínda que estaban contempladas nos Orzamentos
Xerais do Estado, e no Plan Director de ADIF, nin se licitaron, nin se
executaron e/ou se esqueceron nalgún caixón ministerial. Tampouco a compra de
material novo para Renfe Ancho Métrico vai supoñer que se adxudique a Ferrol,
xa que a maioría dos trens son de tracción eléctrica e a rede de ancho métrico
en Galicia non está electrificada, e os seis trens híbridos son para substituír
os que realizan o servizo entre Oviedo-Santander-Bilbao.
Unha vez exposto o anterior queremos concretar
e esixir o seguinte:
- Instar
ao Goberno do Estado a de maneira inmediata restituír as frecuencias e
horarios entre Ferrol e A Coruña que existían ata o 9 de Xuño incluíndo a
relación directa con Madrid e o incremento das frecuencias entre Ferrol e
A Coruña
para cumprir as necesidades de mobilidade da cidadanía. Isto conleva o aumentar o numero de unidades para
poder realizar un servizo ferroviario eficaz e eficiente (Que non haxa vehículos de RENFE
“ociosos” que poidan prestar o seu servizo).
- Instar
ao Goberno do Estado a iniciar este ano 2025 o estudio informativo para a
modernización da infraestrutura ferroviaria entre Ferrol - Betanzos
Infesta-A Coruña para que sexa unha liña do
século XXI, que permita a integración da comarca de Ferrol co resto da
rede ferroviaria galega e co exterior, onde se contemple a rectificación
de curvas, renovación de túneles, duplicación de vía, electrificación,
puntos de cruzamento para mercadorías de 750m como esixe a Unión Europea e
a súa inclusión no Corredor Atlántico tanto de viaxeiros como de
mercadorías. Dito investimento ten que supoñer redución considerable dos
tempos de viaxe para que sexan competitivos con outros modos de transporte
e o vehículo privado.
- Instar
ao Goberno do Estado a resolver este ano 2025 as alegacións ao proxecto de construción do bypass de Betanzos Infesta e iniciar este ano
a redacción do proxecto.
- Instar
ao Goberno do Estado á mellora e modernización da infraestrutura e servizos
de proximidade entre Ferrol e Ortigueira. O tren de vía estreita non pode continuar cun proceso de
degradación progresiva dado que é vital para a vertebración de todo o
norte de Galicia entre Ferrol e Ribadeo.
- Instar
ao Goberno do Estado á creación dun servizo de proximidade ferroviario entre
Ferrol e A Coruña. Trátase de vertebrar da
forma mais eficiente un espazo urbano onde residen mais de 600.000
persoas, que permita unha mobilidade sostible, creando unha auténtica
alternativa de transporte.
- Instar
ao Goberno do Estado á intermodalidade dos diferentes modos de transporte. Crear unha rede de transporte comarcal onde estean
incluídos todos os modos de transporte colectivos existentes (trens de
proximidade, trens rexionais, autobuses urbanos e interurbanos, taxis) con
horarios e tarifas integradas. Esta rede de transporte supoñería a
transformación das actuais estacións de tren e autobús de Ferrol, nunha
única estación intermodal máis moderna e funcional. Por iso é necesario a
sinatura este ano 2025 do Convenio de Construción da Estación Intermodal
entre ADIF, Xunta de Galicia e Concello de Ferrol e revisar
o número de apeadeiros en toda a liña para que poidan cumprir a función
de accesibilidade adecuada, mellorando
o acceso, e que toda a poboación benefíciese dos mesmos.
- Instar
ao Goberno do Estado á integración do Porto Exterior e Interior na rede
ferroviaria moderna. Inclusión do Porto Exterior
e Interior na Rede Básica Transeuropea de Transporte (RTE-T) de transporte
ferroviario de mercadorías xunto cos tramos Ferrol-Betanzos
Infesta-Lugo-Monforte de Lemos para un maior desenvolvemento industrial e
económico da comarca.
- Instar á Xunta de Galicia a solicitar o traspaso
dos medios e servizos de viaxeiros por ferrocarril para a xestión ferroviaria dun verdadeiro
Servizo de proximidade á comunidade autónoma de Galicia como existe
noutras comunidades autónomas dado que non hai impedimentos legais para
iso, o que suporía unha xestión máis próxima tanto para a administración
como para a cidadanía. A transferencia das competencias debe incluír
previa e necesariamente o compromiso do Goberno Central de rematar todas
as obras pendentes, o traspaso de material e a financiación necesaria.
- Instar ao Goberno do Estado a
impulsar as
actuacións necesarias para garantir a chegada efectiva da alta velocidade
ferroviaria ás cidades de Ferrol e Lugo, asegurando a súa plena
integración no Eixo Atlántico de Alta Velocidade.