Oxalá puidera dar as grazas nesta columna a todas as mulleres que marcaron a miña vida, a todas as mulleres que abriron os meus ollos. Oxalá puidera nomealas a todas, nunha lista infinita de referentes invisibles que, sen sabelo, influíron neste xeito que teño de estar no mundo.
Ás veces, especialmente nestes últimos anos, cando chega o 8 de marzo sinto algo que non sei moi ben como explicar: síntome culpable. Cando recibo solicitudes de entrevistas para medios que están a facer un artigo relacionado co día de muller, ou cando desde un colexio me comunican que están a facer un traballo sobre min, ou cando me invitan a falar nun acto arredor desta data, comezo a pensar en como podería darlle a volta a ese discurso (ao meu antigo discurso) para centralo nelas, nas mulleres que foron e son os piares das súas comunidades, os piares da sociedade. Ás veces teño ganas de responder a esas invitacións (polas que estou enormemente agradecida) con máis preguntas que respostas, e con outra invitación de volta: a de nomear, entrevistar ou convidar a todas aquelas mulleres ás que non lle sabemos os nomes e que nos inspiran acotío coas súas accións.
Son consciente do privilexio no que vivín estes últimos vinte e cinco anos de vida pública, e quero crer que cos anos aprendín a entender a responsabilidade do que significa que cando unha fala, haxa xente que a escoite. Pero tamén son consciente de que a miña é unha excepción. E precisamente por iso, tal día coma hoxe, pregúntome que pasaría se, en vez de centrarnos en referentes públicos, nos sentásemos a nomear e a escoitar a todas aquelas mulleres invisibles que, como diría Borges, están a salvar o mundo arredor de nós.