A Asociación Cultural Fuco Buxán, a Asociación Cultural Memoria Histórica
Democrática, a Asociación Galega de Vítimas do Amianto (AGAVIDA) e a
Asociación de Veciños de Caranza, xunto coas outras asociacións i entidades que
subscriben, solicitan do Concello de Ferrol o cambio de nome da vía pública de
Caranza “AVENIDA DO MAR” polo de “AVENIDA DO MAR RAFAEL
PILLADO”, a fin de recoñecer os méritos, virtudes e cualidades que a continuación
se expoñen.
Rafael Pillado Lista (1942-2023) in memoriam
Co pasamento de Rafael Pillado, Ferrolterra e Galicia perden un referente ético
sempre presente nas cuestións sindicais, políticas, veciñais e culturais, recoñecido
por quen o coñeceron máis alá da diversidade de posicións políticas. Enfrontado
sempre ás inxustizas fixo -en todo momento- causa común cos oprimidos dende
unha coherencia e condición humana exemplar.
De orixes moi humildes, fillo dunha familia perseguida pola ditadura franquista, é
un dos grandes nomes da loita obreira polas liberdades e a democracia. Incorporouse
con 15 anos á escola de aprendices da Empresa Nacional Bazán de Ferrol onde
transcorreu a súa vida laboral ata a súa xubilación; afiliado ao Partido Comunista
en 1960, iniciou un camiño de intensa militancia política clandestina ao amparo do
maxisterio social de Julio Aneiros i en compaña doutros históricos militantes
comunistas do estaleiro ferrolán. A súa capacidade de traballo, o seu interese pola
formación política e o seu voluntarismo militante fixo que a dirección comunista o
convocara como representante de Galicia ás reunións de cadros obreiros de toda
España en París onde, a mediados dos anos sesenta, deseñábase a estabilidade
organizativa das Comisiones Obreras e preparábanse las eleccións sindicais de 1966.
Rafael Pillado encabezaría a candidatura da Comisión Obreira de Bazán que
conseguiu unha rotunda vitoria sobre o verticalismo, sendo tamén clave nas
sucesivas loitas laborais que se desenrolaron no estaleiro contra o intento de despido
dos 1.200 traballadores da sección de Obras Civís, así como na coordinación das
mobilizacións nos conflitos de Pysbe, Peninsular Maderera ou MEGASA, durante os
anos sesenta e comezos dos setenta. Detido en varias ocasións e procesado polo
Tribunal de Orden Público, o papel dirixente naqueles conflitos incrementou o seu
prestixio social confirmando un liderado que pronto rebasaría o ámbito de
Ferrolterra para contribuír, dende o primeiro nivel organizativo, á consolidación das
CCOO e á creación do Partido Comunista de Galicia en 1968.
A comezos dos setenta, durante o estado de excepción, foi encarcerado
preventivamente e suspendido de cargos sindicais manténdose na dirección das
CCOO durante as mobilizacións e os paros en defensa do convenio de factoría que
reivindicaban os traballadores do estaleiro. A terrible represión coa que a ditadura
puxo fin ao conflito en marzo de 1972 levaríao a unha nova condena, xunto ao resto
da dirección das CCOO e do PCG, no proceso dos 23 de Ferrol e non recuperaría a
liberdade ata febreiro de 1976, sendo un dos últimos lideres do movemento
obreiro en España que saían dos cárceres franquistas.
Candidato ás eleccións lexislativas de 1977 y 1979, substituiría ao histórico Santiago
Álvarez como secretario xeral do PCG. A crise interna dos comunistas españois
provocou a fundación do Partido de los Trabajadores que -con posterioridade- se
integrou no PSOE como corrente organizada. Nos anos noventa e tras unha
lexislatura como edil no Concello de Ferrol cofundou a Asociación Cultural Fuco
Buxán e, dende este colectivo e como membro do Comité de Empresa da E.N.
Bazán, foi o primeiro que fixo unha denuncia pública sobre o uso masivo do
amianto -un material canceríxeno, denunciado como tal pola OMS dende 1987- que
dende os anos cincuenta causaba a morte de milleiros de operarios e das súas
mulleres. No 2004 impulsou a creación da Asociación Galega de Vítimas do
Amianto (AGAVIDA), ao tempo que seguía tecendo, laboriosamente, redes
solidarias. Formou parte do Comité Cidadán de Emerxencia para a Defensa da
Ría de Ferrol e, inscrito en Podemos, continuou defendendo o sentido de
solidariedade e unidade política da esquerda, os valores democráticos e o
compromiso para o progreso colectivo. Xa nos últimos anos, adicou especial
atención a reivindicar a Memoria como forma de estar no mundo para
transformalo. Durante o seu último ano, con todo o seu entusiasmo e voluntarismo
militante, foi motor dunha chea de actividades memorialistas que tiveron como
obxecto a conmemoración do Cincuenta aniversario dos dramáticos acontecementos
-xa mencionados- do dez de marzo del 72, a súa ampla dimensión política. En
xaneiro do 2022 fixo público que padecía un mesotelioma irreversible, que afrontou
con gran serenidade para alertar sobre unha lacra de clara dimensión social á vez que
denunciaba á Bazán (hoxe NAVANTIA) nun desigual combate do que sairía
vencedor. As instancias xudiciais déronlle a razón e, paralelamente, o Concello de
Ferrol e a cidadanía un último recoñecemento: a insignia de ouro da cidade “como
homenaxe á súa loita sindical e política en defensa das liberdades e do traballo
digno”, que recollería nun acto público, días antes do seu falecemento, nunha
despedida colectiva de concidadáns e compañeiros que perdemos ao incansable
militante de tódalas causas dignas de ser defendidas e do progreso humanizado que
antepuxo sempre todo o que une ás persoas: solidariedade, sentido unitario e -sobre
todo- o mutuo recoñecemento.
Queda o seu legado e tódolos espazos que axudou a construír. O seu exemplo vital
supón un valioso estímulo para mantelos activos nas loitas e inquedanzas
sociopolíticas para os que na brecha seguen, e seguirán, coma protagonistas do
século XXI e no día a día mantendo e defendendo o progreso, os valores que
defendeu Pillado e que son os de sempre.